Groen Verleden

Digitale literatuur

(Ge)digital(iseerd)e literatuur op het terrein van de geschiedenis van tuin- en landschapsarchitectuur.

Gecreëerd
Laatst gewijzigd
: Jul-2007
: 5-Apr-2012
Samenstelling Jan Holwerda (e-mail)
Beeldbanken   Catalogi   Rapporten
Nergens heb ik meer rust gevonden dan in bossen en in boeken - Thomas à Kempis

Veel artikelen en boeken refereren aan oud material dat je zelf ook wel eens in wil zien. Navolgend is een collectie van websites en links naar gedigitaliseerde oude, maar ook recente, tuinhistorische werken en artikelen. Het is niet hetzelfde als een oud werk doorbladeren, maar geeft wel, ook vanaf thuis, de mogelijkheid om zo'n verwijzing niet enkel aan te nemen, maar ook zelf te aanschouwen. De werken zijn online door te bladeren en/of te downloaden.

Het is bewust geen (complete) lijst met enkel titels. Als 'ingang' heb ik de sites genomen waar de werken te vinden zijn. Dit omdat bij verschillende sites het aantal titels zich uitbreidt, maar met name ook omdat u vooral zelf moet zoeken naar gelang uw interesse.

Heel graag breid ik de lijst uit ; voor tips e-mail
In jan. 2008 getipt over bestaan van Digitalisierte historische Gartenliteratur ; met eenzelfde idee als mijn page.

Nederlandstalige werken of Nederlandse auteurs            Niet Nederlandstalig


Wageningen UR, m.n. Special Collections
met o.a

Hemelsche Berg (Oosterbeek)
Ontwerp H. Copijn (1872-76)
tekst Introduction on the development of Dutch garden architecture ; gebaseerd op hoofdstuk 1 uit Gids voor de Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur (deel 3)

webpage Texts on Dutch garden and landscape architecture online
met o.a. de rapporten
Nederlandse Tuinarchitectuur tussen 1850 en 1940, Bonica Zijlstra ; met H. Copijn, L.A. Springer, H.A.C. Poortman, D.F. Tersteeg & J. Bergmans
Nederlandse Tuinarchitectuur tussen 1850 en 1940 II, Bonica Zijlstra ; met C.E.A. Petzold, D. Wattez, P.H. Wattez & S. Voorhoeve
Jongere Tuinkunst 1900-1940, Eric Blok ; met K.P.C. de Bazel, K.C. van Nes, G. Bleeker, C.A. Cool & J.P. Fokker

webpage Historic Fruit online
met o.a.
Pomologia, Johann Hermann Knoop (1758)
Fructologia, Johann Hermann Knoop (1763)

Database TUiN (over TUiN) : historische en bestaande tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland (1570 t/m de 20ste eeuw)

Meer en meer complete teksten zijn via WUR Catalogus te vinden, bv
Lusthoven in Gorinchem (1990), A.J. Busch en C.S. Oldenburger-Ebbers



Een aantal werken uit WUR Special Collections is gescand en staat op www.BioLib.de
Dit zijn o.a.

Den Nederlandtsen Hovenier
J. van der Groen (1670)
Den Nederlandtsen Hovenier, Jan van de Groen, (1670) (2)
Dapes inemptae, of the Moufe-schans dat is, de soeticheydt des buyten-levens vergheselschapt met de boucken, Petrus Hondius (1621) (2)
Hortus Cliffortianus, Carl Linnaeus (1737) (2)
De Nederlandtse Herbarius of Kruydt-boeck, Petrus Nylandt (1682) (2)

Een Frans-Duitse versie van Jan van der Groen is te vinden op On-line catalogue of digitized books of Archbishop chateau in Kroměříž
Le Jardinier Hollandois.../ Der Niederländische Gärtner, Jan van de Groen (1669)



URSICULA (Universiteit Leiden, Faculteit der Letteren)
met o.a.

Zegenpralend Kennemerland
A. & H. de Leth & M. Brouerius van Nidek (1729)


De verstandige hovenier
P. van Aengelen (1662)
Zegenpralend Kennemerland, Andries and Hendrik de Leth en Matthaeus Brouerius van Nidek (1729)
Arkadia aan de Amstel, Abraham Rademaker (1730)
Rhynlands fraaiste gezichten, Abraham Rademaker (1732)
Gezichten van Alkmaar, Delft en Dordrecht, Abraham Rademaker (1736)
Spiegel van Amsterdams zomervreugd, Abraham Rademaker (1727)
Hollands Tempe, Abraham Rademaker (1728)

De verstandige hovenier, Pieter van Aengelen (1662)
Nederlantze Hesperides, J. Commelyn (1676)

Binckhorst, Philibert van Borssele (1613)
Moufeschans, Petrus Hondius (1621)
Hofwyck, Constantijn Huygens (1653)
Ockenburgh, Jacob Westerbaen (1654)

Iconologia, Cesare Ripa (1593)
Het schilder-boek, Karel van Mander (1604)



Digitale bijzondere collecties (Universiteit Utrecht, Vakgebied Kunstgeschiedenis)

uit Hypnerotomachia Poliphili
onder Collecties
bv Voorbeelden der lusthof-cieraaden..., Simon Schynvoet
Byzondere aenmerkingen..., Pieter de la Court van der Voort

en onder Geschiedenis van Utrecht
bladen van de plaatselijke en regionale historische verenigingen, denk aan Niftarlake, Oud-Utrecht, Seijst e.a.

en onder Diversen
bv Hypnerotomachia Poliphili


Geheugen van Nederland (Koninklijke Bibliotheek)
met o.a.

uit Conspectus novi praetorii Loo, P. Schenk (1702)
Korte beschryving benevens eene naauwkeurige afbeelding en verdere gezichten, van't koninglyke lusthuis 't Loo, R. de Hooghe (1786)

Conspectus novi praetorii Loo, P. Schenk (1702)

A Description of the King´s Royal Palace and Gardens at Loo, W. Harris (1699)

Journal of a tour in Holland, 1 May - 17 June 1696, E. Southwell (1696)


Google Books
met o.a.

Beschouwende en werkdadige hovenier-konst of inleiding tot de waare oeffening der planten..., J.H. Knoop (1753)
Le jardinier hollandois / Der Niederländische Gärtner, Jan van der Groen (1670)
A Description of the King's Royal Palace and Gardens at Loo, Walter Harris (1699)

Zydebalen, Arnold Hoogvliet (1740)
Byzondere Aenmerkingen over het aenleggen van pragtige en gemeene Landhuizen, Lusthoven, Plantagien en aenklevende Cieraeden..., Pieter de la Court van der Voort (1737) (en de Frans-talige versie Les agremens de la campagne, ou Remarques particulières sur la construction ... (1750))
Beschouwende en werkdadige hovenier-konst of inleiding tot de waare oeffening der planten..., Johann Hermann Knoop (1753)
Het verheerlykt Watergraafs-of Diemer-Meer, Matthaeus Brouërius Nidek, Daniel Stopendael (1768)
Beschryving van plantagie-gewassen, die men in hoven aankweekt, Johann Hermann Knoop (1790)
Beschryving van vruchtboomen en vruchten die men in hoven plant en onderhoudt, Johann Hermann Knoop (1790)

Magazijn van tuin-sieraaden, Gijsbert van Laar (1802-1809), enkel de tekst
Journal of a Horticultural Tour Through Some Parts of Flanders, Holland, and the North of France, in the Autumn of 1817, Patrick Neill (1823)
Maandelijksche tuin-oeffeningen, in moes-, vrucht- en bloemhof, Philip Miller (1851)
Merkwaardige kasteelen in Nederland, Jacob van Lennep, Willem J. Hofdijk (1854)
Geschiedenis van den tuinbouw in Nederland, Theodorus Frederik Uilkens (1855)
Gouden sleutel voor den tuinman (1856)

Tuinen in de middeleeuwen, René Ernst Victor Stuip, C. Vellekoop (1992)
The Dutch garden in the seventeenth century, John Dixon Hunt (1990)
Nature and art: Dutch garden and landscape architecture, Erik de Jong (2000)
Het boerenerf in Groningen, 1800-2000, Tineke Scholtens (2004)
Beelden van de buitenplaats, Y. Kuiper (2005)


The Internet Archive
met o.a.

Oud-Nederlandsche Tuinkunst, C.H.C.A Sypesteyn (1910)
Den Nederlandtsen Hovenier, Jan van de Groen, (1700)

Magazijn van tuin-sieraaden, Gijsbert van Laar (1802-1809) ; 24 losse katernen
De Haarlemmerhout van 1583-1896, Leonard A. Springer (1896)

Oud-Nederlandsche Tuinkunst, Catharinus H.A.C. van Sypesteyn (1910)
Geschiedenis der tuinkunst, C. L. J. Schaum (1916)


Biodiversity Heritage Library
met o.a.

Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, J.C. Krauss (1802-1808)
Magazijn van tuin-sieraaden, Gijsbert van Laar (1802-1809) ; 24 losse katernen
Afbeeldingen der fraaiste, meest uitheemsche boomen en heesters, J.C. Krauss (1802-1808)


TU Delft Library


Arcadia en Metropolis, W. Reh (1996)
Digital works
met o.a.
Architectura, Vredeman de Vries (1581)
Werkdadige meetkonst, Johannes Hermann Knoop (1744)

TU Delft Publications
met o.a.
Het Gewichtloze Gewogen, Lucia. H. Albers (1987)
De stap over de horizon: een ontleding van het formele ontwerp in de landschapsarchitectuur, C.M. Steenbergen (1990)
Arcadia en Metropolis, het landschapsexperiment van de Verlichting: Anatomie van het picturale ontwerp in de landschapsarchitectuur, W. Reh (1996)



Plantaardigheden
met o.a.

Cruijdeboeck
R. Dodoens (1554)
Oude kruidenboeken online: inhoudsopgave, tijdlijn en auteurs
met o.a.
Hortulus, Walahfrid Strabo (842)
Capitulare de villis (8e tot 10e eeuw)
Physica, Hildegard von Bingen (12e eeuw)

en gerelateerd is Leesmaar.nl met bv
Cruijdeboeck, Rembert Dodoens (Rembertus Dodonaeus) (1554)
Cruydt-Boeck, Rembert Dodoens (Rembertus Dodonaeus) (1644)



Tuinhistorisch Genootschap Cascade
Heel veel artikelen zijn al als PDF documenten beschikbaar en meer en meer volgen.



Bibliothèque René Pechère
met o.a.
Magazijn Van Tuin-Sieraaden, Gijsbert van Laar (1802-1809)



Diversen


Magazijn Van Tuin-Sieraden
G.
van Laar (1819 of later)
Magazijn Van Tuin-Sieraden, Gijsbert van Laar (1819 of later) (klik Vorschau) ; Klassik Stiftung Weimar

Conspectus novi praetori Loo ex accurata delineatione J. Romani, ... in lucem editi a Petro Schenk, Petrus Schenk (168?) ; in New York Public Library (NYPL) Digital Gallery
Afbeeldinge der voornaemste Gezichten van DUINREL, Petrus Schenk, 1686 ; op Print Collector met serie afbeeldingen van Duinrel

Den verstandigen hovenier, Petrus Nylandt (1687)
De integrale beplantingsmethode, Frits Ruyten

Van tuinpaviljoen naar koepelkamer. Geschiedenis en ontwikkeling van de Utrechtse Maliebaan, Patricia Debie (2011)
Cultuurhistorie Zuid Veluwse Beken
Op afbraak: de sloop van buitenplaatsen in de periode 1880-1830, Roel G. Mulder (2006)
De binnen- en buitenlandsche maten, gewichten en munten van vroeger en tegenwoordig..., W.C.H. Staring (1902)

Repertorium van Nederlandse kaartmakers. 1500 - 1900, Marijke Donkersloot-de Vrij (2003)
Bibliografie Architectuur, Stedebouw en Ruimtelijke ordening, Tuin- en Landschapsarchitectuur, Monumentenzorg en Bouwhistorie 2000-2005, Niek Smit (2006)
Papier en landschap, Archivering tuin- en landschapsarchitectuur in Nederland, Imke van Hellemondt (2002)

CDs
Magazijn van Tuin-Sieraaden, Gijsbert  van Laar (1802) ; Boek op CD
Oude Hollandsche Tuinen, Anna G. Bienfait (1943) ; webpage
Weekblad Buiten (1907-1936) ; webpage

Historische Kranten - dochter van startpagina.nl
DBNL - Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren
NARCIS - National Academic Research and Collaborations Information System (DARE - Digital Academic Repositories)


Niet Nederlandstalige werken            Nederlandstalig


The Internet Archive
met o.a.

Italian villas and their gardens
E. Wharton (1904)
Subject Landscape Gardening
resulteert in o.a.
Essays on the picturesque, as compared with the sublime and the beautiful; and, on the use of studying pictures, for the purpose of improving real landscape, Sir Uvedale Price (1810) (2 delen)

Lehrbuch der gartenkunst, Hermann Jäger (1877)
L'art des jardins, Alfred Auguste Ernouf & Adolphe Alphand (1886)
English houses & gardens in the 17th and 18th centuries; a series of bird's eye views reproduced from contemporary engravings by Kip, Badeslade, Harris and others, Mervyn E. Macartney (1908)
Italian villas and their gardens, Edith Wharton (1904)
The art & craft of garden making, Thomas Hayton Mawson ([1912])
The English flower garden and home grounds..., William Robinson (1921)

Subject Gardens
resulteert in o.a.
Livre de differants desseings de parterres, Daniel Rabel (1630)
Gardens, old & new, the country house & its garden environment (19..) (3 delen)
Gardens for small country houses, Gertrude Jekyll (1914)

Subject Gardening



Bücher zur Architektur und Gartenkunst – digital  (Universitätsbibliothek Heidelberg)
met o.a.

uit Die Gärtnerey sowohl in ihrer Theorie oder Betrachtung als Praxi oder Übung
A.J. Dézellier D'Argenville (1731)
Livre D'Architectvre de Iaques Androuet, du Cerceau, Jacques Androuet DuCerceau (1615)
Les plus excellents bastiments de France (Band 1, Band 2), Jacques Androuet DuCerceau (1868,1870)
Hortus Palatinus, Salomon de Caus (1620)

De la distribution des maisons de plaisance et de la décoration des édifices en général (Band 1 & 2), Jacques Francois Blondel (1737)
La Théorie Et La Pratique Du Jardinage, Antoine Joseph Dézellier D'Argenville (1709)
Die Gärtnerey sowohl in ihrer Theorie oder Betrachtung als Praxi oder Übung (übers. von Franz Anton Danreiter), Antoine Joseph Dézellier D'Argenville (1731)

Theorie der Gartenkunst (Band 1, 2, 3, 4 en 5), Christian Cay Lorenz Hirschfeld (1779)
Neue Garten- und Landschafts-Gebäude, Wilhelm Gottlieb Becker (1798-1799)
Andeutungen über Landschaftsgärtnerei, verbunden mit der Beschreibung ihrer praktischen Anwendung in Muskau (Text), Hermann von Pückler-Muskau (1834)
Andeutungen über Landschaftsgärtnerei, verbunden mit der Beschreibung ihrer praktischen Anwendung in Muskau (Atlas), Hermann von Pückler-Muskau (1834)

Das Ornamentwerk des Daniel Marot, Peter Jessen (1892)



Digital Library for the Decorative Arts and Material Culture (University of Wisconsin)
met o.a.

The Rosary at Ashridge
H. Repton
Desseins des edifices, meubles, habits, machines, et ustenciles des Chinois..., Sir William Chambers (1757) (vertaling van Designs of Chinese Buildings)
Detail des nouveaux jardins a la mode
, George Louis Le Rouge (1777)
Sketches and Hints on Landscape Gardening, Humphry Repton (1794)
Sketches for country houses, villas, and rural dwellings...; John Plaw (1800)
Plans des plus beaux jardins pittoresques de France, d'Angleterre et d'Allemagne..., Jean Charles Krafft (1809)
Recueil d'architecture civile..., Jean Charles Krafft (1812)

Plans, elevations and sections, of hot-houses, green-houses, an aquarium, conservatories..., George Tods (1823)
Hints on ornamental gardening : consisting of a series of designs for garden buildings, useful and decorative gates, fences, railroads..., John Buonarotti Papworth (1823)



Gardenvisit.com


History of Garden Art
M. Gothein (1913)
Garden History & Travel Resources

History of Garden Art, Marie-Luise Gothein (1913)
eBooks met o.a. Tom Turner, Humphry Repton, John Claudius Loudon en meer

Garden Design in the British Isles History and styles since 1650, Tom Turner (1986 / 1998)



Eighteenth Century Collections Online (ECCO)

Gebruik  Request a Free Trial  om gebruikersnaam en wachtwoord te krijgen.
met o.a.
New principles of gardening, Batty Langley (1728)
Sketches and hints on landscape gardening. Collected from designs and observations now in the possession of the different noblemen and gentlemen
, Humphry Repton (1794)
A dissertation on oriental gardening, Sir William Chambers (1773)
A letter to H. Repton, Esq. On the application of the practice as well as the principles of landscape-painting to landscape-gardening, Sir Uvedale Price (1795)
H. Repton having for many years (merely as an amusement) studied the picturesque effect resulting from the art of laying out ground, has lately..., Humphry Repton (1789)

Early English Books Online (EEBO)



Gallica (Bibliothèque Nationale de France)
met o.a. (te downloaden via floppy icon)

uit Le labyrinthe de Versailles, ou Description en prose du bosquets
C. Perrault (1679)
L'agriculture, et maison rustique, C. Estienne & J. Liebault (1581? 1ste ed. 1554)
Le théâtre d'agriculture et mesnage des champs,
O. de Serres (1600 )
Le thrésor des parterres de l'univers [Microforme] : contenant les figures et pourtraits des plus beaux compartimens, cabanes, et labyrinthes des jardinages...
, D. Loris (1629)
Traité du jardinage...., Jacques Boyceau (1638)
Le jardin de plaisir
, André Mollet (1651)

Le labyrinthe de Versailles, ou Description en prose du bosquets, Charles Perrault (1679)
La théorie et la pratique du jardinage..., Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville (1709)
La théorie et la pratique du jardinage..., Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville (1747)

L'art de former les jardins modernes, ou L'art des jardins anglois, Thomas Whately (1771)
A dissertation on Oriental gardening, William Chambers (1772)
De la composition des paysages, ou Des moyens d'embellir la nature autour des habitations..., René-Louis de Girardin (1777)
Les jardins ou L'art d'embellir les paysages, Jacques Delille (1782)
Oeuvres de J. Delille, Jacques Delille (1844)
L'art de composer et décorer les jardins, Pierre Boitard (1846)



Architectura (Université François-Rabelais Tours)


uit  Le jardin de plaisir
André Mollet (1651)
Le Thresor des parterres de l'univers..., Daniel Loris (1629)
Le jardin de plaisir
, André Mollet (1651)
Theatre des plans et iardinages, Claude Mollet (1652)
Hortorvm viridariorvmque..., Vredeman de Vries (ca. 1636)

meerdere werken van Jacques Androuet du Cerceau



Institut national d'histoire de l'art (INHA)
zoeken onder Rechercher


uit Jardins anglo-chinois
G.L. Le Rouge (1776-1788)
Le premier volume des plus excellents bastiments de France, Jacques Androuet Du Cerceau (1576)
Le second volume des plus excellents bastiments de France, Jacques Androuet Du Cerceau (1579)

Le Jardin de plaisir..., André Mollet (1651)
Théâtre des plans et jardinages..., Claude Mollet (1652)
La Théorie et la pratique du jardinage..., Antoine-Joseph Dezallier d'Argenville (1722)

Jardins anglo-chinois, Georges-Louis Le Rouge; 20 van de 21(?) cahiers (1776-1788)



Google Books
met o.a.

uit Grotesque architecture
W. Wrighte (1790)
Grotesque architecture, William Wrighte (1790; eerder in 1767)
Descriptions pittoresques de jardins du goût le plus moderne, Christian Ludwig Stieglitz (1802) (Franse versie van Gemälde von Gärten (1796))

Le nouveau theatre d'agriculture et menage des champs..., Louis Liger (1723)
Theorie der Gartenkunst, Christian Cajus Lorenz Hirschfeld (1785)
Théorie de l'art des jardins
, Christian Cajus Lorenz Hirschfeld (1781)
Dell'arte dei giardini inglesi
, Ercole Silva (1813)
Beiträge zur bildenden Gartenkunst, Friedrich Ludwig Sckell (1825)
Andeutungen über Landschaftsgärtnerei, verbunden mit der Beschreibung ihrer praktischen Anwendung in Muskau (Text), Hermann von Pückler-Muskau (1834)
Traité de la composition et de l'ornement des jardins, Louis-Eustache Audot, Pierre Boitard (1839)
Practical Hints Upon Landscape Gardening, William Sawrey Gilpin (1835)
The Landscape Gardening and Landscape Architecture of the Late Humphrey Repton, Humphry Repton, John Claudius Loudon (1840)
Garden Architecture and Landscape Gardening, John Arthur Hughes (1866)

The Formal Garden in England, Sir Reginald Theodore Blomfield (1901)
Die deutsche Gartenkunst, Carl Hampel (1902)
Italian villas and their gardens, Edith Wharton (1904)

verschillende werken van John Claudius Loudon (en ook van Jane)



The Online Books Page

Dumbarton Oaks Electronic Texts
o.a.
Perspectives on Garden Histories
John Evelyn's "Elysium Britannicum" and European Gardening
Nature and Ideology: Natural Garden Design in the Twentieth Century



Diversen



uit Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste
C. Over (1758)


uit Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten, englischen Anlagen und für Besitzer von Landgütern, J.G. Grohmann & F. G. Baumgärtner (1796-1811)
Hypnerotomachia Poliphili

Ornamental architecture in the Gothic, Chinese, and modern taste, Charles Over (1758) ; in New York Public Library (NYPL) Digital Gallery
Ideenmagazin für Liebhaber von Gärten, englischen Anlagen und für Besitzer von Landgütern, Johann Gottfried Grohmann & Friedrich Gotthelf Baumgärtner (1796-1811) ; in New York Public Library (NYPL) Digital Gallery

Witton Red Book, Humphry (1801)
Recueil des planches du dictionnaire encyclopédique de l'art aratoire et du jardinage (1802)

"Thon, Steine, Scherben..."  Historische Wasser- und Wegebauweisen im Garten- und Landschaftsbau und ihre Relevanz fur die Gartendenkmalpflege, Dipl.-Ing. Barbara Anna Grau
Der Poppelsdorfer Garten, Helga Stoverock
Gartenkunst, Landwirtschaft und Dichtung bei William Shenstone und seine Ferme Ornée "The Leasowes" im Spiegel seines literarischen Zirkels Gardening, Agriculture and Poetry: William Shenstones Ferme Ornée The Leasowes and his literary circle, Simone Schulz

CDs
Garden History Reference Encyclopedia, Tom Turner
Down the Garden Path: A Guide for Researching the History of a Garden or Landscape, Edwinna von Baeyer